– ANORDNUNG ÜBER SPERRSTANDEN –
Zo werd de avondklok in de door nazi-Duitsland bezette gebieden aangekondigd. Na 79 jaar ziet deze maatregel terug het levenslicht in de provincie Antwerpen om de opflakkerende Coronapandemie te lijf te gaan. Met dat verschil dat mensen nét niet de kogel krijgen wanneer ze de regels van de avondklok of dictatuur aan hun laars lappen.
Advocaat van de duivel: doet de avondklok niet meer goed dan kwaad?
De avondklok verbiedt mensen niet om in de tuin verder te feesten; het is een verbod om op straat te komen. Een verbod om ergens te zijn redt geen levens. Het verhindert een verplaatsing waarop mogelijks iemand anders besmet zou kunnen geraken. Het verbod gaat ervan uit dat mensen al besmet zijn. De aanwezigheid van iemand, behorend tot de initieme kring of niet, zou gedurende een avondklok meer mensen kunnen besmetten, want er wordt meer tijd in een beperkte ruimte met elkaar doorgebracht. Dus wie of wat op het openbaar domein zal zo’n avondklok in concreto kunnen verhinderen, is ons een raadsel.
Het is evenzeer twijfelachtig dat het virus doeltreffender is tussen half twaalf ’s avonds en zes uur in de ochtend, terwijl de horeca bovendien al onderhevig is aan een verplicht sluitingsuur. Voor de mensen die thuiskomen van een nachtelijke shift, is het telkens weer een spreekwoordelijke en letterlijke nachtmerrie wanneer zij extra formalistische rompslomp dienen voor te leggen bij eventuele controles. U hebt toch uw geleidebrief bij? Ausweis, bitte!
Dictatoriale maatregel is dictatoriaal
Het existentiële zijn / ‘da-sein’ (Descartes, 1637; Heidegger, 1927), het bestaan op een verkeerde plaats op het verkeerde moment wordt buiten de legaliteit geplaatst. Het feit dat je ergens bent op een bepaald moment van de dag, is dus voor de ordehandhaver al reden genoeg om je vast te houden. Of te beboeten of zelfs aan te vallen. Deze maatregel is er zeker wel om de bewegingsvrijheid van het individu ongedaan te maken. Hij legitimeert dwang en geweld als middelen om het individu in het gareel te houden. Er zijn duizend-en-een redenen waarom mensen plots in de nacht op straat moeten. De onverwijlde wendbaarheid in iemands leven en de keuzes die daarop volgen, moeten in eender welke omstandigheid kunnen. Ja, ook daar is de eigen verantwoordelijkheid integraal onderdeel van de keuzevrijheid.
Het is alleen maar de vraag hoe lang de dictatuur en a fortiori de avondklok zich tot de huidige maatregelen beperken. Eigen aan een dictatuur is dat getroffen maatregelen namelijk regimepolitici de vrijgeleide geven om nog meer dwingeland uit te vinden op kap van het individu. Dit is waarom we als libertariërs steigeren en in het verzet zullen treden. Niet uit egoïsme, maar uit angst voor de verdere machtsontplooiing. Dat de opties uitbreiden om dwang en geweld meer genaakbaar te maken, is een even slechte zaak als mensen die hun gezond verstand niet gebruiken in een pandemie. Iedereen weet waar dit begint. Niemand weet echter waar zoiets eindigt.
Wie controleert de controleurs?
Klassiek beschouwd is het de taak van de wetgevende macht, onze volksvertegenwoordigers, om toe te zien op de overheid. Deze democratische controle moet ervoor zorgen dat de uitvoerende macht haar boekje niet te buiten gaat. Het probleem is echter het moment vanaf wanneer geen enkele volksvertegenwoordiger meer actief krachten mobiliseert om in een duidelijke atmosfeer van een staat van beleg de democratie en dier verlichtingswaarden te beschermen.
Dan rijst de vraag wie anders deze taak moet overnemen? Welke vreedzame acties worden hieraan gekoppeld? Kijken media toe of durven zij tegen de stroom in via hun opiniërende kanalen een ander geluid te laten weerklinken? Enkel de VRT deed een stille poging met een ingezonden opiniestuk (De Groote & Verelst) om meteen daarna door de sociaal-liberale intelligentsia van Itinera (ibid) gecounterd te worden met de boodschap dat het protest spijkers op laag water zocht en dat de avondklok helemaal geen maatregel van een dictatuur is.
Het is schrikbarend welk groot deel van de bevolking passief staat tegenover de beginselen van een vrije en democratische samenleving. Het gemak waarmee – ironisch genoeg – vooral vele progressievere strekkingen deze dictatoriale maatregelen als een noodzakelijk kwaad of ‘collateral damage’ boekstaven, is buitengewoon markant. Ook de partij Open VLD die zich als patroonheilige opwerpt van vrijheidsgezinde kiezers, lijkt dezer dagen alle partijsoldaten massaal op verlof te hebben gestuurd. Dit onafgezien van enkele VLD-jongeren die nog niet door het Ministerie van Waarheid zijn gehersenspoeld. Of de Belgische staat, waaronder dus hun eigen ministers, effectief door hun klacht zal worden gedagvaard is een ander paar mouwen.
Hoe moet het wél verder?
Ook voor het volgende voorstel zijn er ongetwijfeld voor- en tegenstanders. Eén zaak blijft wel overeind en dat is de vrijheid van eenieder. Je hebt twee constructies: je plaatst jezelf in quarantaine of je doet dat niet. In dat laatste geval zijn er twee mogelijkheden. Je hebt burgerzin en je neemt verantwoordelijkheid op door volledig voor de medische gevolgen in te staan, of de staat neemt die verantwoordelijkheid in jouw plaats.
Daarom is het belangrijk dat de zorgsector zichzelf reguleert en concrete maatregelen voorstelt inzake terugbetalingen. Wanneer de politie of de GAS-ambtenaar vaststelt dat je de richtlijnen schendt, moet die je vrijheid niet ontnemen, maar wel je recht op gratis behandeling tegen COVID-19 bijvoorbeeld. Of de mutualiteit die op een andere manier sanctioneert.
Onmenselijk zegt u? Verantwoordelijkheid is een transitief begrip. Als je werkgever je aanwezigheid vereist en je mutualiteit verbiedt dat, dan zal je werkgever met jou een deal moeten sluiten die dit ongemak compenseert. De uitwerking is technisch en vaak geval per geval onderhandelbaar. Toch laat de oplossing mensen nog de keuze. Het is alleszins beter dan een leven dat zich – werkloos en angstig voor de toekomst – moet inrichten naar de avondklok in een dictatuur van verkramping en onderdrukking.
Mee strijden tegen een totalitaire staat? Word lid.