Menu Sluiten

Noorwegen kan niet opdraaien voor Belgisch wanbeleid

Alle diplomatieke fatsoen voorbij en dan nog op het evenement van Noorwegen als organiserend land, vond eerste minister Alexander De Croo het noodzakelijk om zijn gastland terecht te wijzen over de aanzienlijke inkomsten die Noorwegen uit gas haalt. Hij roept het land op om de gasprijzen te plafonneren om de Belgische consument te beschermen. Is Noorwegen opeens bliksemafleider geworden voor een sputterend beleid op eigen terrein?

Eisen vallen vaak op een koude steen

De Noorse regering van Jonas Gahr Støre kan in eigen land nog op weinig aanhang rekenen. Het socialistische minderheidskabinet dat in september vorig jaar iets meer dan 40% van de kiezers kon bekoren, haalt in de peilingen nog slechts een kwart van alle Noorse stemmen. Dat komt omdat ook die regering lamgeslagen lijkt en in deze energiecrisis en de bevoegde ministers geen plan hebben om de energieverbruikers te helpen. Mensen die het land niet kennen, zouden dat vreemd vinden, want het land heeft toch genoeg energievoorraden? De realiteit is dat het zuiden van het land ook 5 tot 6 keer meer moet betalen om de lamp te doen branden. Dat heeft te maken met een ongelukkige mix van de politieke onwil om de stuwmeren te vullen uit angst voor drooglegging van rivieren en een beperkt intra-nationaal energienet om energie uit het nattere noorden naar het zuiden te halen. Dat heeft al gevolg dat het zuiden van Noorwegen, ongeveer twee derde van de totale bevolking, bijkomend energie moet importeren uit buurland Zweden. Stockholm op zijn beurt rekent bij de export met driedubbel krijt.

Bijgevolg zal Noorwegen de inkomsten uit gas zeer goed kunnen gebruiken om een eventuele belastingverlaging of een eventuele maximumprijs te kunnen financieren. Ter informatie gaan de inkomsten uit de winsten op de verkoop van natuurlijke bronnen integraal naar een pensioenfonds en is geen lopende rekening. Om zomaar geld van die langetermijnrekening te halen en direct aan te wenden, zal dus enige wetgevende acrobatie van de Noorse politiek vergen. Dat is trouwens meteen ook de reden waarom de Noorse verzorgingsstaat niet zomaar aan het olie-infuus ligt: het absolute leeuwendeel aan inkomsten komt uit torenhoge belastingdruk op de werkende en ondernemende Noor, net als in België, en de bulletkredieten voor grote investeringen swingen er de pan uit, mede dankzij een lage rente. Daar kennen ze namelijk ook iets van facturen die naar de volgende generaties worden doorgeschoven. Die tienduizenden euro per Noor gaat De Croo niet zomaar direct kunnen laten herverdelen. Dat verklaart dus de lauwe reactie van zijn Noorse collega Støre.

Voorstellen kunnen altijd worden overwogen

België heeft in zekere zin een geografisch voorrecht als afnemer van gas uit Noorwegen. Het gas komt van verschillende boorplatformen naar de offshore-installatie Sleipner in het midden van de Noordzee. Een onderdeel van die voorraad gaat via de pijpleiding ZEEPIPE-1 direct naar Zeebrugge. De eigenaar van de gasterminal in Zeebrugge werd opgekocht door het Italiaanse Eni, dat er een Belgische tak vestigde. Die tak werd dan weer opgekocht door Eneco, tegenwoordig in Japanse handen. Als De Croo succesvol de prijzen naar beneden wil halen, moet hij samen met een schare Japanners een plannetje bekokstoven, zodat zij een commercieel voorstel aan de Noorse producenten kunnen richten.

In een vroeg stadium van de coronacrisis hoorde de federale regering, die in samenstelling niet veel is veranderd, het al donderen in Keulen wat de energieprijzen betreft. Er lag de hele tijd geen plan voor. Noodzakelijke belastingverlagingen, nochtans een mechanisme waarover een nationale regering controle heeft, werden niet doorgevoerd. Alsof het team in een controlekamer zit, alles monitort, maar geen enkele knop indrukt. Als de schuld dan toch meer extern dan intern lag, zou e denken dat politici onze energieafhankelijk van Frankrijk in vraag zouden stellen. Maar geen woord over het feit dat Parijs onze energiefactuur meebepaalt via monopolist Engie en niet zo lang geleden 1,2 miljard euro van diens winst in de Franse schatkist stak. Het blijft vooralsnog koffiedik kijken of De Croo zijn oproep aan zijn Noorse collega zal herhalen bij Macron. Ik vraag me af, en volgens mij ben ik niet alleen met die vraag, van welk hout de regering nog pijlen zal maken om de eigen verantwoordelijkheid te ontlopen. De scheurtjes in de kerncentrales kwamen al aan bod. De Brexit? De opwarming van de aarde?

Bevoegde ministers handhaven de status-quo, overlegcomité of niet

Er is geen een-op-een oplossing, want ook lastenverlaging zal de inflatie nog meer aanzwengelen. Meer koopkracht zorgt voor meer vraag, en meer vraag in tijden van beperkte grondstoffen en weinig aanbod zorgt voor hogere prijzen. Toch kan je de mensen en bedrijven fiscaal al wat ademruimte kan geven, en ondertussen zelf inspanningen levert om de omvang van het overheidsbeslag terug te dringen, uitgaven te herzien, of de terugbetalingen van de rente op de staatsschuld even te bevriezen. Ook slokop Vlaamse overheid kan bijdragen door de eigen vraag terug te dringen.

Desalniettemin leeft de vrees dat het bijeengeroepen overlegcomité, in lijn met de coronamaatregelen, voornamelijk de consument (residentiële sector) direct zal willen treffen met dwingelandij, en zelf rommelt in de marge als het om overheidsinspanningen gaat. Ik hoop dat ik ongelijk heb, maar de antwoorden die huishoudens en zelfstandigen momenteel krijgen van politici zijn op zijn zachtst gezegd een zorgwekkende druppel op de hete plaat.