Een historicus aan de KU Leuven heeft een lijst samengesteld van 300 straatnamen ter ere van personen die “ten tijde van Black Lives Matter” ook nuance zouden verdienen. Onder deze namen ook Jozef De Veuster, ook wel gekend als Pater Damiaan. Zijn misdaad? Hij zou het kolonialisme hebben gesteund. Het is zeker legitiem om een neutrale blik te werpen op historische figuren, maar het kan volgens mij nooit de bedoeling zijn om daarmee ook hun belang voor de maatschappij te bagatelliseren. Ook al zegt niemand het met die woorden, de vertaalslag naar openbare censuur is snel gemaakt. Zeker als straten, pleinen en standbeelden eraan moeten geloven.
Ik ben van mening dat je best geen collectief patrimonium zoals gebouwen en straten naar personen mag noemen. Bibliotheken en internet zijn kenniscentra waar de herinnering aan deze personen het best wordt opgeslagen. Maar straatnamen of gebouwen maak je best tijdloos. De deining die deze personen in de maatschappij hebben teweeg gebracht, moet de herinneringswaarde aan specifieke personen overstijgen. Wat ben je namelijk met een personencultus als het verhaal errond in de vergetelheid geraakt? In Frankrijk was het na de vorige wereldoorlog populair om belangrijke straten te vernoemen naar generaal De Gaulle. In iedere stad of belangrijke gemeente vind je er wel eentje. Dat terwijl Nederlanders enkele straten en pleinen naar de datum van hun Bevrijdingsdag vernoemden (5 mei).
Kind van zijn tijd
Pater Damiaan was 1000 keer belangrijker op humanitair vlak dan mei 68-wokes die per force willen aantonen dat Damiaan een patriarchale, geesteszieke, koloniale sociopaat zou zijn geweest. Pater Damiaan was iemand die zelf alles en iedereen achterliet om tussen de zieken te staan. Ik durf te zeggen dat hij, in zijn tijd, een waar christusfiguur en voorbeeld voor zijn mede-gelovigen stelde. Damiaan staat symbool voor iets wat vandaag bijna compleet afwezig lijkt: het geloof in de goedheid van de mens, het onvoorwaardelijke, de eenvoud, de waardigheid waarmee hij zichzelf als deel van zijn zieke bevolking beschouwde. Dat hij het koloniale bewind steunde of dat zijn politieke opvattingen niet van onze tijd waren, zal mij uiteindelijk worst wezen.
Een Vlaams hogescholennetwerk draagt vandaag de naam van iemand die ooit in een communistisch systeem en in slavernij geloofde. Zullen we Thomas More ook maar van zijn voetstuk duwen dan? Mensen zijn nu eenmaal mensen en kinderen van hun tijd. Tijden veranderen, mensen krijgen andere inzichten. Vandaag wordt via een conflictmodel een winnaar en een verliezer aangeduid. Het grillige verleden tegenover het moreel juiste heden. Dat is goed geprobeerd, maar ik ga daar niet in mee. Om het met een christelijke uitdrukking te formuleren – wie zelf vrij van zonden is, werpe de eerste steen.
Henning Van Duffel, nationaal partijcoördinator VolksLiga