VolksLiga-2xRICHTING bepleit invoering van digitaal inspraakplatform
Sinds de Grondwetswijziging van 12 maart 1999 is het voor lokale besturen mogelijk om volksraadplegingen te organiseren over aangelegenheden die hen aanbelangen. Dit is verankerd in artikel 41 van de Grondwet. In het Vlaams Gewest regelt artikel 305 van het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur de gemeentelijke volksraadpleging.
In het verleden maakte het stadsbestuur reeds gebruik van de mogelijkheid tot gemeentelijke volksraadpleging. Zo was er een volksraadpleging in 2015 in de wijk Nekkerspoel omtrent het circulatieplan. Bevragingen werden de afgelopen jaren ook georganiseerd om de Mechelaar meer inspraak te bieden, vertelt Bert Smits, lijsttrekker van VolksLiga-2xRICHTING. We stellen echter vast dat deze niet op gestructureerde wijze werden ingebed in het huidige beleid. Nochtans stelt het Agentschap Lokaal Bestuur dat lokale besturen hun burgers zoveel mogelijk moeten betrekken in het beleid door actief in te zetten op initiatieven rond burgerparticipatie, uiteraard rekening houdend met de basisbeginselen van behoorlijk bestuur.
Burgerparticipatie kan op tal van manieren gebeuren, één instrument is het inzetten van (bindende) referenda. Door deze te organiseren geef je als stadsbestuur effectieve inspraak aan de burgers. Naast bindende referenda kunnen ook online bevragingen zorgen voor betrokkenheid van de burger bij het beleid. Zeker als deze bevragingen georganiseerd worden vooraleer er een effectieve beslissing genomen wordt. Op deze manier kan er een datagedreven beleid worden vormgegeven en kunnen beslissingen rekenen op een zekere gedragenheid van de bevolking. Dit is zeker het geval als resultaten transparant worden gedeeld en gecommuniceerd met alle burgers.
Op vlak van digitalisering neemt de stad Mechelen een voortrekkersrol op zich. Er werd de afgelopen jaren ingezet op e-inclusie en werd er actief op zoek gegaan naar manieren om de dienstverlening te digitaliseren. Toch merken we op dat deze trend niet werd doorgetrokken wanneer het aankomt op de organisatie van burgerparticipatie. De meeste participatietrajecten werden georganiseerd via dialoog en rondetafelgesprekken. Deze methodes mogen zeker blijven, maar niet voor elke beleidsbeslissing is deze methode de meest efficiënte: het is tijdrovend en arbeidsintensief. Bovendien bereik je met deze vormen van participatie maar een beperkte doelgroep. Resultaten van deze participatietrajecten zijn bovendien voor interpretatie vatbaar en vragen veel verwerking voor de administratie.
Alle bovengenoemde redenen bevestigen de opportuniteit in het opzetten van een digitaal platform, dat het stadsbestuur in staat stelt om online bevragingen te organiseren en bindende referenda in te richten, zodat het bestuur een data-gedreven en vooral een door de burger gedragen beleid kan voeren. VolksLiga-2xRICHTING wil daarom een overheidsopdracht in de markt te zetten waarbij erop zoek wordt gegaan naar een partner die een digitaal participatieplatform voor Mechelen zal ontwikkelen.
Functionaliteiten
– Mogelijkheid tot de organisatie van bindende referenda over zaken van (zuiver) gemeentelijk belang of onderwerpen van gemengd belang.
– Mogelijkheid tot de organisatie van online bevragingen waarbij de gebruiker duidelijk inzicht krijgt in het doel van de bevraging (adviserend of bindend).
– Mogelijkheid tot inzage in de resultaten van afgelopen referenda en online bevragingen met een eenvoudige rapportagefunctionaliteit
– Indienen van ideeën, formuleren van klachten en het stellen van vragen aan het bestuur door de gebruikers (stemgerechtigde Mechelaars). Hierbij wordt het bestaande online meldingsplatform geïntegreerd.
– De gebruikers kunnen in de mogelijkheid gesteld worden om via het platform zelf een vraag tot volksraadpleging in te dienen (die gevalideerd kan worden door een voldoende aantal geverifieerde handtekeningen op het platform
– De online bevragingen en referenda moeten ook georganiseerd kunnen worden voor een deel van de Mechelse bevolking, bijvoorbeeld voor bepaalde wijken of bepaalde leeftijdscategorieën, hiervoor is het van belang dat het platform gekoppeld is aan het rijksregister.
– Het platform kan gebruikers identificeren, zodat enkel stemgerechtigde Mechelaars er gebruik van kunnen maken, maar moet nadien ook de anonimiteit van de deelnemers aan bevragingen en referenda kunnen garanderen. Een koppeling met Single-Sign-On-toepassingen zoals itsme en de ID-reader zijn hiervoor essentieel.
Een digitaal platform dat de geldelijke wettelijke kaders en richtlijnen rond burgerparticipatie respecteert
– Vormelijk moet het platform voldoen aan de opgelegde toegankelijkheidsvereisten volgens de geldende WCAG-richtlijnen. Het platform moet intuïtief en eenvoudig worden opgesteld zodat elke stemgerechtigde Mechelaar er gebruik van kan maken. Het digitaal platform gebruikt klare en ondubbelzinnige taal.
– De GDPR-wetgeving moet worden nageleefd en het moet voor de gebruiker duidelijk zijn welke informatie het platform bijhoudt van de gebruiker. Een heldere privacyverklaring is daarvoor essentieel.
– Voor de organisatie van de bindende referenda worden de richtlijnen uit het draaiboek Volksraadplegingen van het Agentschap Lokaal Bestuur gevolgd. Daarin staan de bepalingen die lokale besturen dienen te volgen bij het afnemen van een volksraadpleging. Dat gaat zowel over het onderwerp, de vorm, de vraagstelling als het tijdstip van de volksraadpleging. Deze richtlijnen zijn een meerwaarde voor online referenda.
– De tips van de VVSG rond digitale participatie, die gebaseerd zijn op onderzoek, worden nagestreefd bij de ontwikkeling van het communicatieplatform.
Het digitaal participatie platform wordt door de aanbestedende overheid samen met de burgers vormgegeven via een participatietraject waarbij burgers input kunnen leveren over de functionaliteiten van het platform. Naast het in de markt zetten van de overheidsopdracht, beslist de Gemeenteraad ook dat er wetenschappelijk onderzocht moet worden hoe minder digitaal-vaardige burgers kunnen deelnemen aan de bevragingen. Hierin moeten de digipuntbanken worden betrokken.